Đa số người Việt Nam hiểu rõ tầm quan trọng của tiếng Anh trong bối cảnh toàn cầu hóa. Các bậc cha mẹ hiểu rằng có tiếng Anh tốt sẽ là chìa khóa cho một tương lai rộng mở với con. Các bạn trẻ rõ ràng hơn ai hết cảm giác bất lực khi muốn kết bạn với người nước ngoài, khi muốn xem phim, phỏng vấn idol của mình mà không cần dán mắt vào những dòng phụ đề. Rào cản ngôn ngữ sẽ là trở ngại to lớn với sự nghiệp và cuộc sống của cả một thế hệ.
Thực tế, người Việt khá chịu chi cho việc học tiếng anh. Với một con số đầu tư không hề nhỏ, nhưng hiệu quả đạt được lại cực kỳ bất ngờ – tiếng Anh vẫn kém!
Quá chú trọng vào học ngữ pháp
Dù tiếng Anh được đưa vào chương trình giảng dạy từ rất sớm và xuyên suốt tới khi các bạn học sinh hoàn thành chương trình THPT, thế nhưng trọng tâm của phương pháp giảng dạy và kiểm tra vẫn luôn là ngữ pháp và từ vựng.
Nhiều người sẽ nói “thế học ngoại ngữ mà không học ngữ pháp thì học cái gì”. Tầm quan trọng của ngữ pháp là không thể phủ nhận, nhưng suốt cả ngần ấy năm học các bạn học sinh phải dành hầu hết thời gian để làm các bài tập ngữ pháp và học thuộc một số lượng từ vựng không nhỏ mà không hề được luyện tập để vận dụng chúng trong hoàn cảnh giao tiếp. Sau cùng, những kiến thức ngữ pháp và từ vựng đó chỉ vẫn mãi là những công thức, con chữ khô khan, không hề có tính ứng dụng trong thực tế.
Có rất nhiều học sinh đạt điểm tổng kết cuối năm, thậm chí thành tích cao trong các kì thi học sinh giỏi, nhưng khi đứng trong hoàn cảnh giao tiếp thực tế thì ấp úng, không nói được một câu hoàn chỉnh.
Ít thực hành nghe, nói
Ngại nói, sợ nói sai. Đây là tâm lý chung của những người học tiếng Anh lâu năm nhưng vẫn xếp loại kém.
Trên lớp, việc luyện nói chỉ dừng lại ở việc giáo viên đọc to một câu rồi học sinh đọc lại. Thay vì học cách phản xạ giao tiếp, các bạn sẽ học “vẹt” một số mẫu câu thông dụng.
Câu tiếng Anh huyền thoại đối với mỗi người Việt có lẽ là “How are you?” “I’m fine, thank you. And you?”
Phát âm sai khiến người đối thoại không thể hiểu được bạn đang nói gì, cũng là một nguyên nhân dẫn đến tình trạng ngại nói. Ở Việt Nam, không nhiều người chú trọng cách phát âm chuẩn tiếng Anh. Họ học từ vựng, mẫu câu, khi không còn ngại nói sẽ cố gắng nói được nhiều chứ không đi vào chỉnh ngữ âm.
Ngoài ra, phát âm của giáo viên không chuẩn khiến các bạn cũng sẽ nói kém. Những lỗi sai sau nhiều năm sau khi đã trở thành thói quen rất khó để sửa.
Kỹ năng nói và nghe có quan hệ mật thiết với nhau. Phát âm chuẩn giúp việc nghe dễ dàng hơn. Ngược lại, nghe nhiều giúp cải thiện phát âm.
Hiện nay, người học Việt chưa có thói quen nghe tiếng Anh. Hoặc nghe nhưng không để ý, không liên tục, dẫn đến không đạt được hiệu quả mong muốn.
Nghĩ bằng tiếng Việt, rồi dịch sang tiếng Anh. Vòng luẩn quẩn khiến “giỏi tiếng Anh” cứ mãi xa vời
Hầu hết học sinh được làm quen với tiếng Anh từ khá sớm, từ bậc THCS, thậm chí là bậc tiểu học từ sau năm 2003. Nhưng thực tế, chúng ta chỉ thực sự nghiêm túc khi cần thi tốt nghiệp hay khi tiếng Anh là điều kiện bắt buộc đầu vào và đầu ra trong trường đại học.
Điều đó có nghĩa chúng ta học tiếng Anh khi tiếng Việt đã thành thạo. Tuy nhiên thành thạo tiếng Việt vô hình chung lại trở thành một rào cản khi ta học tiếng Anh (hay bất cứ một ngôn ngữ thứ hai nào).
Khi học tiếng Anh, chúng ta có xu hướng so sánh với những gì đã biết trong tiếng Việt. Hay khi nhìn thấy một sự vật, bạn sẽ nghĩ đến tên gọi sự vật đó trong tiếng Anh hay tiếng mẹ đẻ trước? Tất nhiên là mình sẽ nghĩ đến tiếng Việt trước, sau đó tìm kiếm từ tương đương trong tiếng Anh. Cách tư duy này tiếp tục được sử dụng cho cả câu dài khi bạn trong cuộc đối thoại thực tế.
Thói quen trong giao tiếp bị động thường dịch tiếng Việt sang tiếng Anh chính là lý do chúng ta phải mất rất lâu để nói được một câu hoàn chỉnh. Cuộc nói chuyện sẽ thế nào khi bạn mất cả vài phút để nói xong một câu?
Cách chúng ta học ngôn ngữ mẹ đẻ từ nhỏ là được nghe người lớn nói chuyện, sau đó bắt chước và học nói. Sau cùng mới là học đọc và viết. Như vậy, quy trình tự nhiên một người học chính ngôn ngữ mẹ đẻ của mình theo trình tự là NGHE – NÓI – ĐỌC – VIẾT. Thiết nghĩ khi chúng ta học tiếng Anh, cũng nên bắt đàu học theo quy trình tự nhiên này.
Tiếp theo là tâm lý ngại ngùng vì sợ sai
Để nói tiếng Anh trôi chảy, hãy bỏ mọi nỗi sợ và lo lắng lại phía sau. Hãy đặt mình vào tâm thế tích cực, săn sàn tiếp thu, nếu hôm nay sai thì sửa, ngày mai sẽ khá hơn. Cứ như thế, lỗi sai sẽ ít dần và giao tiếp tiếng Anh sẽ được cải thiện.
